Πολλοί γονείς τείνουν να συνδέουν τα όρια με την τιμωρία, τα όρια όμως δεν ταυτίζονται με τη τιμωρία. Θα μπορούσαν να οριστούν ως κάποιοι κανόνες που στόχο έχουν την ασφάλεια, την προστασία και την υγεία των παιδιών.
Τα όρια είναι απαραίτητα αφού προσφέρουν στα παιδιά ασφάλεια και σταθερότητα. Επιπλέον, διδάσκει στα παιδιά τι είναι ασφαλές και αποδεκτό όσο αφορά το ίδιο το παιδί, ενώ ταυτόχρονα γίνεται εκμάθηση της αποδοχή των κανόνων και των ορίων. Η διαδικασία αυτή θα συμβάλει, ώστε το παιδί ως ενήλικα να προσαρμοστεί ευκολότερα στην κοινωνία, να θέτει τα δικά του όρια στα άτομα γύρω του, να γνωρίζει και να διεκδικεί τα δικαιώματα του. Εξίσου σημαντικό είναι ότι μαθαίνει τον αυτοέλεγχο, δηλαδή να οριοθετεί μετά ο ίδιος τον εαυτό του, ώστε να μην παρασύρεται από παρορμητικές συμπεριφορές.
Σε πιο μικρές ηλικίες τα όρια, χρειάζεται να δίνονται με απλά και ξεκάθαρα λόγια, ενώ όταν χρειάζεται να επαναλαμβάνονται. Σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία είναι οι γονείς να διατηρούν μια κοινή πορεία και να συμφωνούν μεταξύ τους. Οι κανόνες που θα θέτονται χρειάζεται να είναι σταθεροί και συγκεκριμένοι, για να μην προκαλούν σύγχυση στα παιδιά.
Σε όλη τη διαδικασία σημαντικό είναι να υπάρχει μία ισορροπία. Τα παιδιά με γονείς πολύ αυστηρούς, τείνουν να γίνονται ενήλικες χωρίς αυθορμητισμό, να είναι πιο διστακτικοί στο να πάρουν πρωτοβουλίες, είναι πιο αναποφάσιστοι, αυτο-καταπιεζόμενοι, έχουν πιο χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ συχνά παρουσιάζουν ψυχοσωματικές ασθένειες.
Αντίθετα τώρα, τα παιδιά που δεν έχουν κάποια όρια, συμπεριφέρονται πιο παρορμητικά, ενώ δεν είναι σε θέση να σεβαστούν τα όρια των άλλων, αλλά και της κοινωνίας. Μπορεί επίσης να έχουν χαμηλή αυτοεικόνα και αυτοέλεγχο, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο εύκολα στόχοι εκμετάλλευσης ή να εκδηλώσουν ακόμα και παραβατικές συμπεριφορές.
Για να επιτευχθεί όμως η ισορροπία, χρειάζεται οι γονείς να αφήνουν πρωτοβουλίες από μόνοι τους και να μπορούν να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα. Σημαντικό είναι να υπάρχει σεβασμός στις επιλογές τους που δεν σχετίζονται με θέματα ασφάλειας όπως π.χ. στη διατροφή, στην επιλογή των φίλων τους, στο ντύσιμο και στις δραστηριότητες που επιλέγουν. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνα, αλλά και ευτυχισμένα.
Όσον αφορά την επιβράβευση για μια επιθυμητή συμπεριφορά θεωρούμε οτιδήποτε το παιδί βιώνεται ως θετικό, όπως για παράδειγμα ένα γλυκό, ένα παιχνίδι ή ένας έπαινος. Είναι σημαντικό όμως οι γονείς να αντιληφθούν πως ακόμα και μια αρνητική συμπεριφορά από τους ίδιους ως ανταπόκριση σε μια αρνητική συμπεριφορά τους παιδιού, εκλαμβάνεται από τα παιδιά ως αμοιβή, αφού ο στόχος του που αποτελούσε η σημασία έχει επιτευχθεί.
Ως τιμωρία ορίζεται ότι εκλαμβάνει το παιδί ως αρνητικό, όπως για παράδειγμα οι φωνές, η ακόμα η απόσυρση κάποιου προνομίου ή στέρηση σε κάτι που ευχαριστεί το παιδί. Στόχος λοιπόν της αμοιβής είναι η επιθυμητή συμπεριφορά να επαναληφθεί, δηλαδή να την ενισχύσει, ενώ της τιμωρίας είναι να σταματήσει και να αποδυναμωθεί η ανεπιθύμητη συμπεριφορά.
Υπάρχει και θετική και αρνητική αμοιβή αλλά και τιμωρία. Αυτό δε σημαίνει σωστό και λάθος, αφού οι έννοιες εστιάζονται σε + και -, δηλαδή κατά πόσο η αντίδραση από το γονιό προσθέτει η αφαιρεί κάτι στη συμπεριφορά του παιδιού.
Θετική Αμοιβή = δίνεται κάτι στο παιδί που του αρέσει
Αρνητική Αμοιβή = αφαιρείται από το παιδί κάτι που το ενοχλεί
Θετική Τιμωρία = δίνεται κάτι στο παιδί που το ενοχλεί
Αρνητική Τιμωρία = αφαιρείται από το παιδί κάτι που του αρέσει
Bibliography
Lefrancois, G. R. (2001). Of children an introduction to child and adolescent development. America: Wadsworth .
